Üye Girişi
Aydınlatma alanında ışığın gücü, parlaklığı ya da miktarı farklı kavramlarla ifade edilir. Işık şiddeti yani kandela ise çoğunlukla lüks ya da lümen kavramlarıyla birbirine karıştırılır. Oysa bu üç kavramın her biri farklı ölçümleri ifade eder. Bu nedenle özellikle kandela kavramını daha yakından incelemek gerekiyor. Böylelikle ışığa dair ölçümlerde kullanılan kavramların daha net anlaşılması sağlanır ve birbirine karıştırılmasının da önüne geçilebilir.
Kandela, bir ışık kaynağının belirli bir yönde yaydığı ışık şiddetini ifade eden ve sembolü "cd" olan bir ölçü birimidir. Işık kaynağı belirli bir yönde ne kadar yoğun ışık sağlıyorsa o kaynağın kandela değeri de o kadar yüksek olur. Kısaca SI olarak bilinen uluslararası ölçü sistemine göre kandela temel ışık birimi olarak kabul edilir. Genel olarak yapılan tüm hesaplamalarda şu unsur dikkate alınır:
"1 kandela, belirli bir yönde 540 × 10¹² hertz frekansında tek renkli ışık yayan ve bu doğrultuda 1/683 watt/sr (steradyan) ışık gücüne sahip kaynağın ışık şiddetidir."
Bu kandela tanımı, global bazda kabul görmüş bir tanımdır ve dünyanın her yerinde bu tanım geçerlidir. Bu tanımdan da anlaşılabileceği gibi kandela bir ampulün belirli bir yöne ne kadar parlak ışık gönderdiğini ölçen bir birimdir. Bu nedenle lümen ya da lüks kavramları ile çok daha farklı bir ölçüm değeri sunar.
Işık şiddetinin tam olarak ne ifade ettiği de akılları karıştıran unsurlardan biridir. Bu kavramı net bir biçimde anlayabilmek için bir el feneri ürününden yola çıkarak örnek verebiliriz. El fenerini belirli bir noktaya tuttuğunuzda ışık da o noktaya doğru yoğunlaşır. Bu durumda el fenerinin Kandıra değeri oldukça yüksektir. Ancak aynı feneri çok daha uzak bir noktaya tutarsanız ışık dağılır ve bu durumda da kandela değeri de düşer. Dolayısıyla el fenerinin kandela değeri aslında ne kadarlık bir alana ışığın yayıldığına bağlı olarak değişir.
Bu örnekten de anlayabileceğiniz gibi kandela, ışığın yönüne odaklanır ve ışığın toplam miktarını gösteren bir ölçü birimi değildir. Belirli bir yöndeki ışık gücünü ifade eden bir kavramdır. Sonuç olarak kandela değeri yüksek bir ışık kaynağının noktasal olarak da ifade edilebilen belirli bir odada ışık üreten ürünler olduğunu söyleyebiliriz.
Aydınlatma sektöründe kullanılan ölçü birimleri arasında en sık karşılaştıklarınız kandela, lümen ve lüks kavramlarıdır. Bu üç kavramın ne ifade ettiğini anlamak, aralarındaki farkı net şekilde görmeyi de sağlar.
Bu konuyu da bir örnekle daha detaylı şekilde ele alalım. Bir masa lambasının toplam ışık gücü lümen cinsinden ifade edilir. Aynı masa lambasının belirli bir noktaya ne kadar güçlü ışık gönderdiği ise kandela ile ifade edilir. Masa lambasından kaynaklı olarak masa üzerinde oluşan aydınlık seviyesi ise lüks birimi ile ifade edilir. Sonuç olarak aynı ışık kaynağının 3 farklı değeri vardır ve hepsi ışıkla ilgilidir. Ancak ışıkla alakalı olarak gösterdikleri seviye farklı unsurları ifade eder.
Kandelanın genellikle önemsiz bir ölçü birimi şu olduğu düşünülse de bu bilgi doğru değildir. Özellikle ışığın yönlü olduğu durumlarda kandela değeri diğer ışık ölçüm birimlerinden daha önemli bir hale gelir. Çünkü ışığın yoğunluğunu ve odak gücünü de belirlemeyi kolaylaştırır. Araç farlarında kandela değerinin çok daha fazla önem kazandığının altını çizelim. Çünkü farların kandela değeri yükseldikçe araç sürücüsünün görebildiği uzak mesafe oranı da artar.
Benzer bir durum spot aydınlatmalarda da geçerlidir. Spot aydınlatmalarda ışık belirli bir objeye doğru yoğunlaşır. Objeyi ne oranda aydınlattığı spot lambaların kandela değeri ile alakalıdır. Bu noktada akıllara gelen unsur ise genel aydınlatma ürünlerinin kandela değerleri oluyor. Bu ürünlerin kandela değerleri düşüktür çünkü belirli bir noktaya odaklanmış ışık sunmazlar. Ortamda genele yayılan bir ışık sunacak şekilde tasarlanırlar ve bu da kandela değerlerinin düşük olmasını beraberinde getirir.
Işık şiddeti özel cihazlar kullanılarak ölçülür ve bu cihazlar arasında yaygın şekilde kullanılanlar fotometreler ile ışık ölçer (lux metre) olur. Işık kaynağının belirli bir yönde ne kadar ışık yaydığını tespit etmeyi sağlayan bu ölçüm cihazları pratik bir şekilde kullanılabilir. Ancak kandela ölçümünde dar bir açı seçilir ve ölçüm bu açı üzerinden yapılır. Yani kandela ölçümünde ışık kaynağının genele yaydığı ışık dikkate alınmaz. Belirli bir açıya yaptığı aydınlatma dikkate alınarak ölçüm gerçekleştirilir.
Aydınlatma ürünlerinin kandela değerleri sadece ampul gücü ile ilgili değildir, bu ürünün optik tasarımı da aydınlatma gücünde etkili olan faktörlerden biridir. Işık şiddetini etkileyen faktörlere şu örnekleri verebiliriz:
Reflektör tasarımı
Işığı belirli bir yöne odaklayan reflektör tasarımı, kandela değerinin daha yüksek olmasını sağlar.
Lamba açısı
Işığın ne kadar dar bir açıyla yayıldığı kandela değerini etkiler ve bu nedenle lamba açısı da kandela değerinde belirleyici bir unsurdur.
Işık kaynağının uzaklığı
Kandela değerinin ölçüldüğü mesafe arttıkça bu değer de bir değişme meydana gelmez. Doğrudan ışık yönünü ve odaklanma yoğunluğunu gösteren kandela değeri bu noktada lüks kavramı ile ayrılır.
Aydınlatmanın nerede kullanıldığına bağlı olarak kandela değerinin ne olması gerektiği değişir. Ev ve ofis içi aydınlatmalarda yüksek kandela değerine ihtiyaç yoktur. Aksine geniş bir alana homojen ışık yayılması daha doğru bir tercih olur. Spot lambalarda ve projektör aydınlatmalarda kandela değerinin yüksek olması beklenir. Araç farlarında da kandela değerini yüksek olması önemlidir.
