Üye Girişi
Kondansatör çeşitleri elektrik ve elektronik sistemlerde oldukça sık kullanılan ekipmanlardan biridir. Sadece ev tipi cihazlarda değil sanayi sahalarında kullanılan büyük makinalarda ve elektronik cihazlarda da kondansatör çeşitlerine yoğun bir şekilde ihtiyaç duyulur. Kondansatörlerin temel görevi en genel şekli ile elektrik devrelerinin istikrarlı bir şekilde çalışmasını sağlamaktır. Enerjiyi geçici olmak kaydıyla depolayabilecek özelliğine sahip olan kondansatör çeşitleri ani enerji ihtiyaçlarını karşılar. Bu yönüyle de elektrik ve elektronik sistemlerin vazgeçilmez bileşenlerinden biridir.
Sinyal işleme işlemleri de gerçekleştirmek amacıyla da kullanılan pasif devre elemanı kondansatörler oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olmasıyla da ön plana çıkar. Elbette kondansatör seçimi yaparken bazı unsurları göz önünde bulundurmak son derece önemlidir. Nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda sizlere bilgiler aktarmadan önce kondansatörün ne olduğunu ve tam olarak hangi fonksiyonu sağladığını detaylı bir şekilde ele alalım.
Kondansatör bir devre elemanıdır ve elektrik enerjisinin elektriksel alan şeklinde depolanmasını sağlama özelliğine sahiptir. Bu ürünlerin aksamında 2 iletken plaka bulunur ve plakaların arasında da yalıtkan bir madde yer alır. Bu özel yapı, elektrik enerjisinin bir süreliğine depolanabilmesini ve ihtiyaç duyulması halinde de devreye geri verilmesini sağlar. Elektrik ve elektronik sistemlerde kondansatör çeşitlerinin kullanılmasının nedeni ise akım dalgalanmalarının dengelenmesini sağlamaktır. Sistemlerin akım dalgalanmalarından etkilenmesini önlemek ya da en azından minimize etmek amacıyla kondansatör çeşitlerinden faydalanılır.
Kondansatör çeşitlerini incelediğinizde karşınıza iki paralel çizgi çıkar ve bu simge, kondansatörlerin sembolüdür. Kapasitans değerleri ise Farad ile ölçülür ve bu değerin kısaltması "F" şeklindedir. Kondansatörlerin Farad (F) değerlerinin mikrofarad (μF), nanofarad (nF) ya da pikofarad (pF) cinsinden ifade edildiği bilgisini de aktaralım.
Kondansatörlerin ne işe yaradığı aslında hangi işlevlere sahip olduğu ile çok daha net bir şekilde açıklanabilir. İşte bu önemli devre ekipmanlarının fonksiyonları ile kullanım alanları…
Enerji Depolama
Kuşkusuz kondansatörlerin en önemli fonksiyonu enerji depolaması ve ihtiyaç anında da depoladığı bu enerjiyi devreye geri vermesidir. Güç kaynaklarında ya da batarya destekli olarak çalışan sistemlerde enerji depolaması ve devreye geri vermesi oldukça önemli bir fonksiyondur.
Gerilim Dengeleme
Kondansatörlerin bir diğer özelliği ise elektrik şebekelerindeki ani akım değişimlerini sönümleyebiliyor olmasıdır. Gerilim dengeleme özelliği ise elektronik cihazların güvenli bir şekilde kullanılabilmesi ve ani akım dalgalanmaları nedeniyle hasar görmesinin önlenmesi bakımından mühimdir.
Faz Kompanzasyonu
Endüstriyel sahalarda oldukça güçlü sistemler kullanılır ve bu sistemlerde kimi zaman reaktif güç meydana gelebilir. Reaktif güçten kaynaklı olarak da enerji kayıpları oluşur. Bunu önlemenin yolu kondansatör kullanımıdır ve bu kullanım faz kompanzasyonu olarak adlandırılır. Faz kompanzasyonu, enerji tasarrufu sağlanabilmesi bakımından son derece önemlidir.
Filtreleme
Filtreleme özelliği kondansatörlerin fonksiyonlarından biridir ve özellikle istenmeyen sinyallerin filtrelenmesi noktasında devreye girer. Ses sistemlerinden televizyon ve bilgisayar sistemlerine kadar pek çok alanda bu önemli ekipmanın filtreleme özelliğinden istifade edilir.
Motor Yol Verme
Bazı sistemlerde motorların dönmesini başlatmak için faz farkı oluşması gerekir ve bu noktada da kondansatör çeşitleri devreye girer. Özellikle monofaze alternatif akım motorlarında yol vermeye ve çalıştırma kondansatörleri yoğun bir şekilde kullanılır. Kompresörlerden çamaşır makineleri ve santrifüj cihazlarının pompalarına kadar pek çok alanda kondansatörlerin motor yol verme özelliğinden istifade edildiğini eklemek gerekir.
Ters Polarite Koruması ve Zamanlama Devreleri
Kondansatörler bazı kontrol sistemlerinde şarj ya da deşarj sürelerinin zamanlamasında kullanılabiliyor. Bu kontrol sistemlerini titreşimli devreleri ya da zaman gecikmeli anahtarlamaları örnek olarak gösterebiliriz.
Çok sayıda farklı fonksiyona sahip olmaları nedeniyle kondansatörler hem yapısal hem de işlevsel özellikleri bakımından çeşitli seçenekler sunabiliyor. Yaygın bir şekilde kullanılan kondansatör çeşitlerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Seramik Kondansatör
Seramik kondansatörler oldukça düşük kapasitelidir ve aynı zamanda boyutları da çok daha küçüktür. Sinyal işleme ya da filtreleme gibi fonksiyonları nedeniyle bir kondansatöre ihtiyaç duyulduğunda çoğunlukla seramik kondansatörler tercih edilir.
Elektrolitik Kondansatör
Bu ürünler yüksek kapasitede enerji depolamaya ihtiyaç duyulduğunda devreye giren modellerdir. Büyük akım devrelerinde ve aynı zamanda güç kaynakları gibi sistemlerde bu kondansatör çeşitleri kullanılır.
Film Kondansatör
Yüksek frekanslı devrelerde ve aynı zamanda AC uygulamalarında film kondansatör çeşitleri tercih edilir. Bu ürünlerin ön plana çıkan özelliği ise hem kullanım ömrünün uzun olması hem de istikrarlı bir yapıya sahip olmalarıdır.
Tantal Kondansatör
Bu ürünler kapasitesinin yüksek olmasına karşın küçük ebatlara sahip olmasıyla dikkat çeker. Kompakt tasarımları sayesinde mobil teknolojilerde ve taşınabilir olan cihazlarda en sık kullanılan kondansatör çeşitlerinin başında gelir.
Motor Kondansatörü
Yol verme kondansatörleri kısa süreli olarak devrede kalırken çalışma kondansatörlerin sürekli olarak devrede kaldığını söyleyebiliriz. Bu doğrultuda monofaze motorlarda motor kondansatör çeşitlerinin kullanıldığını ekleyelim.
Trimmer Kondansatör
Ayarlayabilme özelliği olan bir kondansatör çeşididir. Bununla birlikte oldukça hassas bir ayar yapma imkanı sunarlar.
Tahmin edilebileceği gibi kondansatör seçimi yaparken bazı unsurlara dikkat edilmesi son derece önemlidir. Nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda sizlere şu bilgileri aktarabiliriz:
