Üye Girişi
Multimetre, bir ölçüm cihazıdır ve elektrik ile elektronik alanlarda yoğun şekilde kullanılır. Bu ölçüm cihazı, bir devredeki gerilimi, akımı, direnci ya da sürekliliği ölçmeyi sağlar. Pek çok amaç için kullanılabiliyor olması da multimetre çeşitlerinin günümüzde vazgeçilmezler arasında yer almasının nedenlerinden biridir. Kimi zaman arıza tespiti ya da devre kontrolü amacıyla kullanılan bu cihazlar kimi zaman da enerji ölçümü maksadıyla kullanılabilir.
Multimetre, en genel şekli ile "elektriksel büyüklükleri ölçmek için tasarlanmış çok amaçlı bir test cihazı" olarak tanımlanabilir. Bu cihazlar üç ana alanda ölçüm yapabilme kapasitesine sahiptir. Bu alanlar; gerilim (volt), akım (amper) ve direnç (ohm) olarak sıralanabilir. Günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte multimetre çeşitleri daha farklı özellikler de kazandı. Yeni nesil multimetre çeşitleri kapasite, frekans, diyot testi, sıcaklık ve süreklilik ölçümü yapabilme gibi ek fonksiyonlar da kazandı.
Multimetreler, analog ve dijital olmak üzere iki farklı kategoride ele alınır. Analog multimetreler ibreli göstergeye sahip olmasıyla ön plana çıkar. Ölçüm sonucunu ibre ile bir skala üzerinde gösterir. Dijital multimetreler ise daha sık tercih edilir çünkü kullanımı daha kolaydır. Ölçüm sonuçları dijital ekranda sayısal olarak görünür.
Bir multimetreyi doğru kullanabilmek için öncelikle temel bileşenlerini bilmek ve bu bileşenlerin işlevleri hakkında da bilgi sahibi olmak gerekir.
Multimetre çeşitlerinin çalışma prensibi marka ve modele göre değişkenlik gösterse de genel olarak benzer bir prensip vardır. Multimetreler ölçümü yapılan devredeki elektriksel büyüklüğü algılama ve bunu iç devrede bir kıyaslama ve dönüştürmeye tabi tutma şeklinde çalışır.
Multimetre, ölçüm yaptığı devredeki elektriksel büyüklükleri algılayarak bunları iç devresinde belirli bir karşılaştırma ve dönüştürme işlemine tabi tutar. Hangi alanda ölçüm yapılacağı da cihazların çalışma şeklinde belirleyici olabiliyor. Örneğin gerilim ölçümünde cihaz, iki nokta arasındaki potansiyel farkı tespit eder. Ancak akım ölçümünde devreye seri bağlanır ve akımın üzerinden geçmesini sağlar. Cihaz ile direnç ölçümü yapılacaksa devreye küçük bir test akımı gönderilir. Bu akıma karşı oluşan gerilim düşümüne göre direnç değeri hesaplanır. Dolayısıyla ne ölçümü yapılacağına göre de multimetrelerin çalışma şeklinde bazı değişimler olabilir.
Multimetrenin doğru şekilde kullanılması hem güvenlik bakımından hem de doğru ölçüm sonucu elde etmek bakımından önemlidir.
1. Gerilim (Voltaj) Ölçümü
Eğer gerilim ölçümü yapılacaksa ölçümden önce cihazın AC ya da DC gerilim türlerinden hangisini ölçeceğine karar verilmesi gerekir. DC ölçümünde seçim yapılan düğme üzerindeki düz çizgi sembolü tercih edilmelidir. AC ölçümünde ise dalga sembolünün olduğu alan seçilmelidir. Ancak bu semboller kullanılan multimetre modeline göre farklı olabilir.
Ölçüm adımları:
AC ölçümünde yön farkı önemli değildir ancak DC ölçümünde probların yönü doğru belirlenmelidir. Eğer ekranda negatif (-) işareti varsa yön yanlış belirlenmiş demektir.
2. Akım Ölçümü
Akım ölçümü, gerilimden farklı olarak devreye seri bağlantı gerektiren bir ölçüm şeklidir. Bunun nedeni ise akımın multimetrenin içinden geçmesine ihtiyaç duyulmasıdır ve ölçüm ancak bu şekilde mümkün olabilir.
Ölçüm adımları:
Bu işlemde de doğru bağlantının son derece önemli olduğunun altını çizelim. Çünkü hatalı bağlantı yapılması durumunda sigorta atabilir ya da cihaz ciddi düzeyde hasar görebilir.
3. Direnç Ölçümü
Direnç ölçümü, devre enerjisizken yapılması gereken bir ölçümdür. Direnç ölçümünde cihazın kendi test akımını gönderdiğini belirtmeliyiz. Dış gerilim de söz konusu olursa multimetre bozulabilir.
Ölçüm adımları:
Direnç ölçümü sonucunda eğer ekrandaki değer "OL" veya "∞" (sonsuz) ise devre açık demektir.
4. Süreklilik (Continuity) Testi
Süreklilik testi, iki nokta arasında elektriksel bağlantı olup olmadığını anlamak için yapılan bir ölçümdür. Süreklilik testi genellikle kablo kopukluğunu ya da sigortadaki bazı hataları, arızaları belirlemek amacıyla gerçekleştirilir.
Ölçüm adımları:
Ölçüm sonucunun multimetre tarafından nasıl gösterileceği kullanılan cihazın marka ve modeline göre değişebilir.
Multimetre basit bir cihazmış gibi görünse de hatalı kullanım ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle multimetre kullanırken bazı unsurlara titizlikle yaklaşılmalıdır. Ölçüm yaparken dikkat edilmesi gerekenlere şu örnekleri verebiliriz:
