Üye Girişi
Kimi zaman herhangi bir yere hafifçe dokunduğunuzda basit bir elektrik çarpması hissedebilirsiniz. Bunun nedeni statik elektriktir. Statik elektrik sadece bazı yerlere dokunduğunuzda hissedilen bu hafif elektrik çarpmasından ibaret değildir. Özellikle endüstriyel ortamlarda yangına neden olabilen son derece önemli bir risktir. Bununla birlikte elektronik cihazlarda da arızalara neden olabilecek kadar güçlü olduğunu da belirtmek gerekir. Statik elektriğin ne olduğunu, nasıl oluştuğunu ve zararlarını sizler için mercek altına alıyoruz.
Statik elektrik en genel şekli ile maddeler arasında yük dengesizliği nedeniyle oluşan elektriktir. Daha basit bir şekilde tanımlamak gerekirse 2 nesne birbiriyle temas edip ayrıldığında birinden diğerine elektron geçişi olur ve bu da statik elektrik olarak tanımlanabilir. Bu geçişte objelerden biri pozitif (+) diğeriyse negatif (−) yükle yüklenir ve yeni elektron kaybeden pozitif yüklü hale gelir. Elektron kazanan ise negatif yüklüdür. Havanın kuru olması ve iletken temasın bulunması gibi bazı koşulların müsait olması durumunda böyle bir yük farkı meydana gelir ve bu da statik elektrik boşalmasıdır. Statik elektriğin sanıldığı gibi hareketli değil sabit bir elektriksel yük olduğunu da bilmeyenler için aktaralım. Bu da akım taşıyan elektrikten ayrılmasını sağlar.
Statik elektriği oluşturan aslında triboelektrik etkidir. Bu etki fiziksel bir olaydır ve iki maddenin birbirine sürtünmesi ya da temas edip ayrılması neticesinde meydana gelir. Sıklıkla karşılaşılan triboelektrik etkiye şu örnekleri verebiliriz:
Yukarıda sıraladığımız bu örnekler pek çok kişinin yaşadığı durumlar arasındadır ve ortaya çıkan hafif elektrik çarpması etkisi de statik elektriktir. Çünkü bu gibi durumlar koşulların uygun olduğu zamanlardır ve haliyle elektron transferi meydana gelir. Elektronlar hafif yapıdadır ve bu da son derece kolay bir şekilde yer değiştirmelerini sağlar. Bazı ortamlarda ise statik elektrik çok daha kolay bir şekilde meydana gelebilir. Bu ortamları ya da koşulları şu şekilde aktarabiliriz:
Statik elektrik konusuna ilgi duyanlar bu elektriğin günlük hayatta ne gibi etkilerinin olduğunu da merak ediyor. Öncelikle bazı durumlarda statik elektriğin gayet zararsız olduğunun altını çizelim. Bazı durumlarda da ise önemli riskler doğurabiliyor. Bu nedenle statik elektriğin günlük hayattaki etkilerini birkaç başlık altında ele almak gerekiyor.
Elektronik Cihazlara Zarar Verme
Statik boşalma olarak adlandırılan durum düşük voltajlı elektronik devrelerde bazı zararlara neden olabilir ve bu zararlar kimi zamanı onarılması mümkün olmayan hasarlardır. Bilgisayar, telefon, televizyon gibi hassas bir yapıya sahip olan elektronik cihazlarda statik boşalmanın kalıcı hasara neden olduğunu söyleyebiliriz. Bu kalıcı hasarlar cihazın kullanılamaz hale gelmesine yol açabilir.
Endüstriyel Riskler ve Patlamalar
Pek gündeme gelmiyor olsa da yanıcı maddeler ile çalışılan alanlarda statik boşalmanın bir kıvılcıma neden olabildiğini ve bunun da yangını ya da patlamayı beraberinde getirebileceğini belirtmeliyiz. Bu nedenle petrokimya, ilaç, boya sanayi gibi alanlarda statik elektrik konusuna maksimum düzeyde dikkat edilmesi gerekir. Bazı özel önlemler alınır ve bu sayede statik elektrik ile bu elektrikten doğabilecek kıvılcımlar engellenir.
İnsan Sağlığına Etkisi
Statik elektrik çarpması olarak adlandırılan durumun insan sağlığına herhangi bir zararı yoktur. Ancak çok sık tekrarlanması kişi için bir hayli rahatsızlık verici hale gelir. Bu nedenle uygun koşulları ortadan kaldırmak ve statik elektrik oluşumunu önlemek gerekir.
Ofis ve Ev Ortamındaki Sorunlar
Ev ve ofis ortamında da statik boşalmadan kaynaklı olarak basit problemler yaşanabiliyor. Saçların tanırken kabarması, havadaki tozların bilgisayar ya da televizyon ekranına yapışması, fotokopi makinalarında kağıt sıkışması gibi basit problemleri bunu örnek gösterebiliriz.
Üretim Kalitesini Etkilemesi
Statik elektrik, üretim yapılan alanlarda bazı sorunlara neden olabilir. Bunun başında gelen ise ürünlerin yüzeyinde partikül birikmesidir. Bu da haliyle ürünün kalitesini olumsuz etkiler. Özellikle plastik ve tekstil materyaller ile üretim gerçekleştirilen alanlarda bu sorunun sık yaşandığını söyleyebiliriz.
Statik elektrikten korunmak için bazı basit önlemler alabilirsiniz.
